اگر به تازگی با واژه ویندوز سرور (Windows Server) برخورد کرده‌اید یا بنا به هر دلیل می‌خواهید اطلاعات کامل تری در مورد آن به دست آورید، این مطلب اختصاصی را از دست ندهید. در این مقاله می‌خواهیم پاسخ سوال “ویندوز سرور چیست؟” را به شکلی کاربردی و دقیق خدمتتان ارائه کنیم و شما را با ماهیت این محصول پرفروش مایکروسافت آشنا سازیم. با آی آر مایکروسافت استور همراه باشید.

همه ما با شرکت مایکروسافت آشنا هستیم. حتی اغلب آن دست افرادی که اصلا کارشان مربوط به حوزه کامپیوتر نمی‌شود هم این شرکت بزرگ و مشهور را می‌شناسند. مایکروسافت محصولات متعدد و متنوعی را روانه بازار کرده که ویندوز و آفیس محبوب ترین و مشهورترین آن ها به شمار می‌روند. اما فعالیت و محصولات این کمپانی محدود به دو مورد نام برده شده نمی‌شود! یکی دیگر از محصولاتی که مایکروسافت روانه بازار کرده و از سال 2003 تاکنون نسخه های مختلفی از آن را ارائه می‌کند تحت عنوان Windows Server شناخته می‌شود. اما ویندوز سرور چیست؟ چه تفاوتی با ویندوز معمولی که از آن استفاده می‌کنیم دارد و چطور باید آن را تهیه کرد؟ در ادامه این مطلب به طور کامل در رابطه با این موضوع با شما عزیزان صحبت می‌کنیم.

ویندوز سرور چیست؟

اگر بخواهیم خیلی خلاصه و ساده ماهیت ویندوز سرور را شرح دهیم باید بگوییم که محصول در واقع یک نوع سیستم عامل است مایکروسافت به طور اختصاصی برای استفاده بر روی سرور آن را طراحی و منتشر می‌کند! بنابراین برای درک کارایی و کاربرد این محصول باید ابتدا با سرورها آشنایی پیدا کنید و بدانید که اصلا سرور چیست! سرورها در واقع سیستم های قدرتمندی هستند که نقش منبع تغذیه اصلی مجموعه گسترده‌ای از کامپیوترهای متصل به خود را ایفاء می‌کنند! سرورها عموما طوری طراحی می‌شوند که دائم و بی‌وقفه کار کنند و منابع مورد نیاز را در اختیار کامپیوترهای زیرمجموعه خود قرار دهند.

در تعریف علمی‌تر به یک سرور رایانه‌ای متصل به یک شبکه می‌گویند که برخلاف سایر کامپیوترها چندین هدف و کارایی مختلف دارد و می‌تواند برای ارسال و دریافت ایمیل، میزبانی وب سایت های یا اصطلاحا هاستینگ، کنترل دسترسی مشترک به شبکه و غیره مورد استفاده قرار گیرد. اگر بخواهیم خیلی دقیق و جزئیات وارد ماهیت سرورها شویم، احتمالا باید به اندازه یک مقاله کامل با شما صحبت نماییم! بنابراین از ورود به جزئیات مربوط به سزورها خودداری می‌کنیم. برای پاسخ به سوال ” ویندوز سرور چیست؟” در همین حد کفایت می‌کند که بدانید این محصول سیستم عاملی اختصاصی برای نصب و استفاده بر روی سرورهاست. مایکروسافت از آوریل (April) سال 2003 لاین اختصاصی این محصولات را ارائه کرد و همچنان نسخه های به روز شده و جدیدش را منتشر می‌سازد. البته قبل از سال 2003 هم سیستم عامل های اختصاصی مایکروسافت برای نصب روی سرورها مثل Windows NT 4.0 موجود بودند اما محصولات اختصاصی با عنوان Windows Server تا قبل از سال 2003 توسط مایکروسافت ارائه نشدند.

نسخه های مختلف Windows Server مایکروسافت

در حال حاضر ورژن های مختلفی از ویندوز سرور روانه بازار شده‌اند.، اما پرکاربردترین ورژن های فعلی این محصول را می‌توان نسخه های 2016، 2019 و 2022 محسوب کرد. در بین این سه نسخه ورژن 2019 نسبت به سایر موارد محبوب تر و پرفروش تر است. اما هر یک از ورژن های نام برده شده Windows Server خود شامل ادیشن های خاص دیگری می‌شوند که از نظر کارایی و ظرفیت با هم تفاوت هایی دارند. به عنوان مثال اگر قصد خرید لایسنس ویندوز سرور 2019 را داشته باشید، ادیشن هایی تحت عنوان اسنشال (Essential)، استاندارد (Standard) و دیتاسنتر (Datacenter) پیش رویتان قرار می‌گیرند و قابل انتخاب خواهند بود.

هر یک از ادیشن های نام برده شده Windows Server 2019 مایکروسافت از نظر ظرفیت و قابلیت ها دارای شرایط و محدودیت های خاصی هستند. عموما ادیشن اسنشال محدودتر ورژن محسوب می‌شود و ادیشن استاندارد از نظر ظرفیت وضعیت متوسطی را ارائه می‌کند و ادیشن دیتاسنتر بهترین و غنی‌ترین ادیشن خواهد بود که استفاده از آن به شرکت های بزرگ توصیه می‌شود. به دلیل اینکه برای شرح تفاوت های مابین ادیشن های مختلف ویندوز سرور باید وارد جزئیات زیاد و پیچیده‌ای شویم، از صحبت در مورد آن صرف نظر می‌کنیم اما حتما سعی خواهیم کرد که در یک مقاله جداگانه به طور کامل تفاوت مابین ادیشن های مختلف Windows Server را برایتان عنوان نماییم.

نکته بعدی این است که ویندوز سرورها می‌توانند رابط کاربری داشته باشند که کاملا شبیه به ویندوز است (البته اگر نسخه مجهز به رابط گرافیکی آن بر روی سیستم نصب شود). شاید یک کاربر معمولی در ابتدا و با مشاهده رابط کاربری Windows Server اصلا نتواند تشخیص دهد که سیستم عامل پیش رویش نسخه اصلی ویندوز نیست! اما تفاوت های بسیار مهمی هم مابین این دو سیستم عامل و محصول اختصاصی مایکروسافت وجود دارد. یک نکته جالب دیگر اینکه امکان نصب Windows Server حتی روی ماشین های مجازی (Virtual Machines) هم وجود دارد. ماشین های مجازی با استفاده از نرم افزارهایی مثل VMware Workstation به راحتی روی هر کامپیوتر و لپ تاپی قابل ایجاد خواهند بود. شما می‌توانید برای تست و آشنایی بیشتر با ماهیت ویندوز سرور یک ماشین مجازی روی کامپیوتر خود بسازید و هر نسخه‌ای از Windows Server که مد نظرتان است را روی آن نصب کنید. سعی می‌کنیم در آینده یک مقاله اختصاصی و راهنمای قدم به قدم برای انجام این کار خدمتتان ارائه کنیم.

تفاوت ویندوز معمولی با ویندوز سرور مایکروسافت

اگر توضیحات و اطلاعاتی که تا به اینجای کار خدمتتان ارائه کردیم را با دقت مطالعه کرده باشید، بدون تردید حالا می‌توانید پاسخ سوال “ویندوز سرور چیست؟” را ارائه کنید. اما بیایید کمی بیشتر رو به جلو پیش برویم و با ماهیت Windows Server مایکروسافت آشنا شویم. همانطور که گفتیم در صورتی که نسخه مجهز به رابط گرافیکی این محصول روی یک کامپیوتر نصب شود، ظاهر و محیط آن خیلی شبیه به همان سیستم عامل ویندوز خواهد بود. حتی خیلی از امکاناتی که در این شرایط در اختیار کاربر قرار می‌گیرند هم مشابه ویندوز معمولی هستند!

به عنوان مثال شما می‌توانید درست مثل کامپیوتر شخصی خودتان و ویندوز معمولی نصب شده بر روی آن یک نرم افزار مثل آفیس را روی ویندوز سرور نصب و اجرا کنید! یا می‌توانید مرورگری روی سیستم نصب کنید و با اتصال به اینترنت به وبگردی بپردازید! یا برنامه نوت پد را اجرا کرده و هر اقدامی که مد نظرتان است را در آن صورت دهید. بنابراین در این زمینه ها تقریبا هیچ تفاوتی مابین ویندوز معمولی و ویندوز سرور دیده نمی‌شود. پس سوال اینجاست که چه تفاوتی مابین ویندوز معمولی و ویندوز سرور مایکروسافت وجود دارد؟ چرا مایکروسافت یک سیستم عامل متفاوت و اختصاصی را برای نصب روی سرورها ارائه می‌کند؟

درست است که شباهت های ظاهری زیادی مابین نسخه معمولی ویندوز و Windows Server وجود دارد اما این موضوع بدان معنا نیست که تفاوت های مابین این دو ناچیز خواهد بود! برخی از مهمترین تفاوت هایی که مابین این دو سیستم عامل وجود دارد را می‌توان به شرحی دانست که در ادامه عنوان می‌کنیم. دقت داشته باشید که ما سعی کرده‌ایم خیلی وارد جزئیات و بحث های تخصصی نشویم و به صورت خیلی ساده در رابطه با ماهیت ویندوز سرور و تفاوت آن با سیستم عامل ویندوز مایکروسافت صحبت خواهیم کرد.

بهره‌مندی از نرم افزار مدیریت سازمانی (Enterprise Management Software)

اولین تفاوت اصلی که باید به آن اشاره کنیم مربوط به بهره‌مندی ویندوز سرور ها از ابزار اختصاصی تحت عنوان Enterprise Management Software می‌شود که جایگاه و کاربردی در ویندوز معمولی ندارد. این ابزار به طور خودکار و با نصب و اجرای Windows Server در دسترس قرار می‌گیرد و امکانات متعددی را در اختیار یوزر قرار می‌دهد که برخی از مهمترین آن ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• اکتیو دایرکتوری (Activate Directory): اکتیو دایرکتوری در واقع سرویسی اختصاصی برای مدیریت یوزر ها یا کاربران سرور است که شبیه به یک کنترل کننده دامنه عمل می‌کند. بدین ترتیب به جای اینکه هر کاربر از طریق یک لوکال کامپیوتر وارد اکانت خود شود، تایید تمام یوزرها توسط کنترل کننده دامنه صورت می‌پذیرد. اکتیو دایرکتوری یکی از کاربردی ترین قابلیت هایی است که به طور اختصاصی نرم افزار مدیریت سازمانی Windows Server ارائه می‌شود.
• پروتکل پیکربندی میزبان پویا (DHCP): واژه DHCP مخفف عبارت Dynamic Host Configuration Protocol به معنای پروتکل پیکربندی میزبان یا هاست پویاست و یکی دیگر از قابلیت های اختصاصی ویندوز سرور به شمار می‌رود. به موجب این قابلیت سرور می‌تواند به طور خودکار IP هایی را به تمام دستگاه های متصل به شبکه اختصاص دهد.
• ذخیره‌سازی فایل های روی سرور و ایجاد محدودیت دسترسی کاربران به آن ها: اطلاعاتی که برای یک کمپانی و شرکت هستند بسیار مهم بوده و نباید به راحتی از بین بروند یا هر فردی به آن ها دسترسی داشته باشد! یکی از قابلیت هایی که ویندوز سرور ارائه کرده مربوط به امکان ذخیره سازی فایل ها روی هسته سرور و محدودسازی دسترسی به آن ها توسط کاربران می‌شود. به موجب این قابلیت امنیت فایل ها تضمین خواهد شد.

موارد فوق فقط بخشی از قابلیت هایی هستند که با استفاده از Windows Server و نصب آن امکان دسترسی به آن ها را خواهید داشت. این قابلیت ها در محیط ویندوز ارائه نشده‌اند و به گونه‌ای هستند که فقط برای سازمان ها و شرکت ها مناسب خواهند بود.

محدودیت سخت افزاری کمتر

شاید در مورد این موضوع اطلاعاتی نداشته باشید اما هر سیستم عاملی محدودیت های سخت افزاری هم دارد! به عنوان مثال ویندوز 10 پرو مایکروسافت نهایتا می‌تواند از رم 2 ترابایتی پشتیبانی کند! درست است که تقریبا هیچ کامپیوتر شخصی رم 2 ترابایتی ندارد و شاید قدرتمندترین کامپیوترهای شخصی فعلی موجود از رم 32 گیگابایتی بهره ببرند اما به هر حال این محدودیتی است که سیستم عامل ویندوز 10 پرو مایکروسافت دارد! حال این محدودیت در ویندوز سرور کمتر می‌شود یعنی سرورهایی که سیستم عامل Windows Server مایکروسافت روی آن ها نصب شده می‌توانند رم با ظرفیت بیشتری داشته باشند. ماکسیمم ظرفیت رم قابل پشتیبانی توسط ویندوز سرور معادل 24 ترایایت است! همچنین امکان استفاده همزمان از 64 سی پی یو سوکت (CPU Socket) مرکزی در ویندوز سرور ارائه شده که این مقدار در ویندوز 10 پرو محدود به 2 سی پی یو سوکت می‌شود. بنابراین از نظر محدودیت های سخت افزاری هم Windows Server به مراتب وضعیت بهتری را در مقایسه با Windows ارائه کرده تا بتوان از آن در سازمان ها و شرکت های بزرگی که نیازمند بکارگیری سخت افزارهای قدرتمند هستند استفاده کرد.

نبود برنامه های اضافه

یکی دیگر از تفاوت هایی که مابین ویندوز معمولی و Windows Server وجود دارد و باید در ادامه مقاله “ویندوز سرور چیست؟” به آن اشاره کنیم مربوط به نبودن نرم افزارهای اضافه می‌شود! روی ویندوز سرور خیلی از ابزارها و برنامه هایی که به طور پیش فرض روی ویندوز نصب هستند ارائه نشده‌اند! به عنوان مثال مایکروسافت استور (Microsoft Store) در آن ارائه نمی‌شود! بدین ترتیب کالا مشخص است که تمرکز روی کارایی بهتر و استفاده از تمام منابع سخت افزار سرور معطوف شده، البته دلیلی هم ندارد که روی ویندوز سرور دسترسی به برخی برنامه و بخش هایی مثل مایکروسافت استور داده شود چون هیچ ادمین سروری از ویندوز سرور برای خرید برنامه و بازی های مایکروسافت استور استفاده نمی‌کند. بنابراین یکی دیگر از تفاوت های موجود مربوط به تمرکز ویندوز سرور در ارائه قابلیت های کاربردی تر و نبودن برنامه های اضافه روی آن می‌شود.

فعالسازی ویندوز سرور مایکروسافت | ویندوز سرور چیست؟

درست مثل سایر محصولاتی که شرکت مایکروسافت عرضه کرده و برای فعالسازی قانونی آن ها باید لایسنس یا اصطلاحا پروداکت کی (Product Key) تهیه شود، ویندوز سرور هم شرایط مشابهی دارد. یعنی برای فعالسازی قانونی این محصول هم باید لایسنس تهیه کرد. نکته مهم این است که به دلیل اهمیت بالای امنیت اطلاعات برای شرکت ها و سازمان هایی که از Windows Server استفاده می‌کنند، فعالسازی قانونی با بکارگیری لایسنس معتبر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود.

در حین خرید پروداکت کی باید دقت شود که حتما ادیشن مناسب و مطابق با نسخه ویندوز سرور نصب شده تهیه گردد. برای مثال اگر Windows Server  2019 Datacenter روی سرور شما نصب است باید حتما لایسنس یا پروداکت کی همان ورژن را تهیه کنید چون لایسنس سایر ورژن ها روی آن محصول قابل استفاده نخواهد بود. بنابراین در حین تهیه لایسنس حتما به تطبیق آن با ورژن ویندوز سرور نصب شده یا ورژنی از این محصول که می‌خواهید بعدا نصب کنید دقت داشته باشید و پروداکت کی اشتباه خریداری نکنید.

در صورتی که لایسنس معتبری تهیه شود به راحتی می‌توان فعالسازی ویندوز سرور مایکروسافت را انجام داد. بدین منظور هم می‌توانید در حین نصب کد فعالسازی را وارد کنید و هم می‌توانید بعد از نصب و اجرای Windows Server درست مثل روشی که در سیستم عامل ویندوز عادی از آن برای فعال کردن ویندوز استفاده می‌شود به منظور فعالسازی ویندوز سرور استفاده به عمل آورید. بنابراین انجام این کار هم از مسیر Settings > Activation > Change Product Key امکانپذیر است و هم می‌توان بدین منظور از پنجره دستوری Command Prompt و دستور slmgr.vbs -ipk XXXX-XXXX-XXXX-XXXX استفاده کرد که Xها در واقع همان کد لایسنس ویندوز سرور هستند.

آی آر مایکروسافت استور اولین فروشگاهی است که در کشورمان امکان خرید پروداکت کی تمام ورژن های ویندوز سرور را با ارزان ترین قیمت و تخفیف ویژه میسر می‌کند. شما عزیزان می‌توانید از منوی اصلی فروشگاه به قسمت “لایسنس ویندوز سرور” بروید و با کلیم روی هر یک از نسخه های این محصول که مد نظرتان آن به صفحه اختصاصی آن هدایت شوید. توضیحات لازم برای هر محصول در صفحه اختصاصی آن ارائه شده و می‌توانید با مطالعه این توضیحات اطلاعات کامل و جامعی در مورد چیزی که تهیه می‌کنید دریافت نمایید. برای راهنمایی بیشتر هم می‌توانید از کارشناسان واحد پشتیبانی فروشگاه کمک بگیرید. خوشحالیم که توانستیم پاسخ سوال “ویندوز سرور چیست؟” را به طور جامع و کاربردی برایتان ارائه کنیم.